Smaak vertelt ons of we iets wel of niet moeten eten. Zo waren de basissmaken zuur en bitter oorspronkelijk waarschuwingen en stond zoet voor goed. Aan zuur en bitter zijn we inmiddels gewend, maar zoet is en blijft een favoriet. Helaas zorgt de hunkering naar suiker, die we als oermensen al kenden, in deze tijd soms voor gezondheidsproblemen. Maar er zijn manieren om minder suiker binnen te krijgen en tóch die onweerstaanbare zoete smaak als beloning te hebben.
Uit eigen land
Zoet betekent vaak dat er suiker in zit en dus ook calorieën, die ons lichaam nodig heeft. Suiker werkt als brandstof, het is dan ook niet zo gek dat wij als mens hier zo naar verlangen; wij draaien op brandstof. Hoewel suiker geen primaire levensbehoefte is en we ook wel zonder kunnen, blijft zoet iets waarvan je heel erg kunt genieten.
Lang geleden moesten we hard ons best doen om iets zoets te krijgen, tegenwoordig ligt alles voor handen. Die jacht die wij moesten maken voor deze smaak, zit in onze genen. Vandaar dat we zo van zoet houden. Nederland haalde de suiker oorspronkelijk uit Suriname, waar grote suikerrietplantages waren, maar sinds de achttiende eeuw halen we het ook uit zelf verbouwde suikerbiet en is het een massaproductie geworden. Suiker uit suikerbiet wordt gekristalliseerd en vervolgens gescheiden van de stroop, wat ons suikerkorrels geeft.
“Al met al is zoet heel belangrijk in de smaakbeleving van veel producten”
Suiker kan naast de vaste vorm als smaakmaker ook op andere manieren gebruikt worden. Denk bijvoorbeeld aan de verschillende stadia en texturen bij het maken van karamel; van merengue en butterscotch tot medium karamel en black jack toffee.
Ook suikersiroop is een bewerking van suiker, en wordt bijvoorbeeld gebruikt om alcohol in drankjes te verbloemen. Suiker kan zorgen voor een krokant en zoet laagje, maar ook dienen als basis voor bijvoorbeeld nougat en lolly’s. Al met al is zoet heel belangrijk in de smaakbeleving van veel producten.
Verborgen suikers
Suiker komt in veel voedingsmiddelen voor. Tafelsuiker is de meest gebruikte soort en zit vooral in gebak, frisdranken, snoep en koek. Daarnaast heb je fruitsuiker en melksuiker, deze laatste krijgen we als pasgeborenen al mee via de moeder. Fruitsuiker zit, zoals je waarschijnlijk al vermoedt, in fruit. Dit betekent niet dat het slecht voor je is; fruit bevat naast suiker veel van onze benodigde vezels, vitaminen en mineralen. En zoals eerder gezegd, we hebben calorieën nodig.
“Om je gerechten zoeter te maken zonder toevoeging van suiker zijn er veel producten waarmee je kunt experimenteren”
Zoete smaakmakers
Om je gerechten zoeter te maken zonder toevoeging van suiker zijn er veel producten waarmee je kunt experimenteren. Neem bijvoorbeeld kruiden en specerijen als gember, vanille, (ster)anijs, kardemom, zoethout, kaneel, anijszaad en munt; stuk voor stuk zoetige smaakmakers die gerechten een vollere en complexere smaak geven. Of kies ervoor om fruit aan je gerecht toe te voegen. Zo kun je bijvoorbeeld al snel een lekker zoete salade maken met toevoeging van aardbeien of peer, geef je havermout een zoet oppeppertje met plakjes banaan en wat kaneel en krijgt je dessert met kaneelroomijs een extra zoete dimensie door er gegrilde perzik bij te serveren. Maar ook hartige gerechten gaan goed samen met deze favoriete smaak (denk aan het kaasplankje met vijgenjam). Wat dacht je van rozijnen toevoegen aan een curry of honing en dadels aan een stoofpot? Ook goed samen gaan kaneel en pompoen, kaneel en tomatensaus, vanille en pinda(kaas), anijs en vette vis of varkensvlees met ananas. Zo zie je maar, genoeg om uit te proberen!
Kijk bij onze gerechten, kies een zoete smaakmaker waar je zin in hebt en ga aan de slag met de passende recepten.
Bronnen
Joël Broekaert voor NPO
Eet als een expert – Marijke Berkenpas, Gaby Herweijer, Jolien Klamer, Liesbeth Smit
Voedingscentrum
De smaakbijbel – Niki Segnit